Revinzepad

Het Revinzepad is een wandeling van 8,3 kilometer lang. Volg deze bewegwijzerde wandeling en wandel langs o.a. het Wijnendalebos, de Don Boscokerk en de Groene 62.

Wandel door de rustige, landelijke weggetjes en beleef een aangename wandeling in een afwisselend landschap met weilanden en akkers, doorsneden met kleine waterlopen.

Laat je verwonderen door de mix van natuur en groen.

Wist je dat:

• Deze wandeling kwam tot stand in samenwerking met Geert Maenhoudt/KWB Torhout.
• De wijk waarlangs deze wandeling passeert staat gekend als Don Bosco, maar heet in de volksmond 'De Revinze'. Vandaar de naam 'het Revinzepad'.

Deze wandeling is ontwikkeld door Lokaal Bestuur Torhout in samenwerking met vrijwilligers. Deze zijn gebaseerd op trage wegen die ook de basis vormen voor alle wandelingen. Bij regenweer raden wij aangepast schoeisel aan.

Geschiedenis van de wandeling: 

Startplaats: Don Boscokerk, Don Boscoplein 7, Torhout

• Vanuit het stadscentrum, neem je de Oostendestraat.
• Sla vervolgens in de Revinzestraat (linkerkant).
• Ga rechtdoor tot het Don Boscokerk, waar zich het plein bevindt.

Wijk Don Bosco

De groei van de wijk Don Bosco is onafscheidelijk verbonden met de stichting en de evolutie van de parochie. Al in 1956-1957 plande het bisdom een parochie op het Makeveld. De grote figuur uit die eerste periode was ongetwijfeld pastoor Adolf Deblonde, aangesteld begin februari 1957.

Een belangrijk feit in de ontstaansgeschiedenis van de wijk was de aankoop en de bouw van de eerste kerk: een paviljoen dat op de Brusselse wereldtentoonstelling tot postgebouw van de UNO had gediend. Dit paviljoen werd in het voorjaar van 1959 van Brussel naar Torhout overgebracht en in enkele maanden tijd weer opgebouwd. Op 3 mei 1959 werd het als parochiekerk ingewijd door de toenmalige bisschop van Brugge monseigneur Emiel Jozef De Smet.

Zeer belangrijk in de geschiedenis van de wijk zijn ook de urbanisatiewerken, die voornamelijk door toedoen van de Kleine Landeigendom ofte Nationale Landmaatschappij. Het blok tussen de huidige Lindenstraat (de straat aan de noordkant van de kerk), de Olmenstraat en de Berkenstraat werd in die periode onteigend zodat men er volop kon beginnen bouwen. In dezelfde bouwwoede werden toen ook kort na elkaar andere parochiale bouwwerken opgetrokken: café 't Paviljoentje, de Parochiezaal, nu de Bosgalm geheten (1962), klaslokalen (1962-1964) en de Boltra (1966-1971). Het begin en het einde van de jaren zeventig gingen een uitbreidingstijd zijn met de bouw van nieuwe woningen, onder meer met het uit de grond stampen van de wijk De Graanzolder.

In 1974 werd de eerste steen gelegd van de nieuwe kerk, die op 31 januari 1976 werd ingewijd. Die 31 januari is trouwens de feestdag van de heilige Johannes Bosco en van de parochie die naar hem werd vernoemd.

De plaats waar de oude kerk stond, tussen de huidige kerk en café 't Paviljoentje, is nu een volledig vernieuwd speelplein geworden.

• Aan het eind van Pastoriestraat neem je rechts de Beukenstraat, die uitloopt op de Zomerstraat.
• Ga links richting de Oostendestraat, dwars deze straat om in de Hogestraat te komen.
• In Oostendestraat zie je links Kasteel Wijnendale, rechts zie je de toren van de Sint-Pieterskerk. Je ziet rechts het estaminet 'In 't Hof van Engeland.

Hof van Engeland

Het kruispunt van de wegen Torhout-Oostende en Brugge-Menen wordt zonder enige twijfel beheerst door het estaminet Hof van Engeland. Deze laat- achttiende-eeuwse herberg werd gebouwd na de aanleg van de weg Oostende- Wijnendale-Torhout tussen 1764 en 1775. Doorheen de volgende eeuwen zal 't Engels Hof, zoals dit logementshuis alom bekend is, steeds een belangrijke rol spelen in het volksleven. Zo waren er de jaarlijkse paardenkoersen Torhout- Wijnendale-Torhout met start en aankomst voor het Hof van Engeland. Naar de eeuwwisseling toe (1900-1903) werden die echter meer en meer verdrongen door 'vélokoersen', eerst met hetzelfde traject, later zelfs tot het tracé Torhout- Oostende-Torhout. Eén van de belangrijkste figuren uit deze periode was de bekende Vlaamse sportjournalist Karel Van Wijnendale.

• Steek de Oostendestraat over, na een paar honderd meter in de Hogestraat zie je links café 't Hoge op de hoek van Hogestraat en Waterhoekweg.

Oude Thouroutstraete

De aanleg van de kasseiweg Torhout-Wijnendale dateert uit de late achttiende eeuw (1764-1775). Voordien was er een parallel lopende weg, de oude Thouroutstraete, die het kasteel en de stad verbond. Enkele decennia na de aanleg van de Theresiaanse kasseiweg (zie9), in het begin van de negentiende eeuw, verdween de oorspronkelijke verbinding. Enkele overblijfselen zijn het stukje Waterhoekweg, zijstraat van de Hogestraat, en het Gravenstraatje bij het kasteel.

• Loop tot het einde van de Hogestraat, tot op 't Hoge.

Rock Torhout

Links van de Hogestraat ligt het immense plein waar vroeger elk jaar één van de grootste rockconcerten ter wereld plaats vond: Rock Torhout. Elk jaar kwamen er tienduizenden jonge mensen uit Vlaanderen, Nederland en Noord-Frankrijk naar deze "rockweide". De concerten startten in 1978 nabij Groenhovebos op een heel wat kleinschaligere basis om dan vanaf 1982-1983 de grote massa's aan te trekken.

• Ga rechtdoor tot op het einde van de Hogestraat en sla linksaf. Je komt vervolgens uit bij een oude spoorwegbedding.

Spoorweg Torhout-Oostende

Tussen de bomenrij voor ons ligt het wandel-en fietspad op de oude spoorwegbedding Torhout-Oostende. Deze lijn, eigenlijk Oostende-Amentières (via Torhout en Ieper) werd in gebruik genomen in april 1867. Het gevolgde traject leverde heel wat problemen op aan Wijnendale en de Warande. Serieuze graafwerken werden verricht om de heuvelrug te overwinnen. Eén van de meest notabele gebruikers van de lijn was ongetwijfeld Leopold II. Hij was een trouwe bezoeker van Kasteel Wijnendale.

Het traject werd op 26 mei 1963 voor de gewone reizigers gesloten. Het vrachtvervoer zou blijven duren tot in 1967. Op 11 juli 1985 werd in het aangepaste pad door minister Lenssens en burgemeester Windels ingefietst. Intussen is dit traject een gretig gebruikte weg in de stad geworden. In de Heidestraat zie je aan je linkerzijde een lange populierenrij. Deze is speciaal aangeplant op de noordkant van de rockweide.

• Aan het eind van de Heidestraat sla je rechtsaf. Je bevindt je dan gedeeltelijk in de Hillestraat. Achter je zie je Don Bosco liggen.
• Ga onmiddellijk weer linksaf, de Oude-Wijnendalestraat in.

Oude Gentstraete

Je gaat een paar honderd meter verder linksaf, tussen de huizen en de landerijen in. Deze landweg is aangeduid als een doodlopende straat, maar dat geldt niet voor wandelaars. Je bevindt je direct op het zogenaamde 'Wijnendaalse Plateau', dat ongeveer 40 meter boven de zeespiegel ligt.

Links zie je een prachtig panorama van de regio Torhout-Kortemark, bij helder weer zelfs op de Vlaamse heuvelrij in het zuiden van de provincie. Deze kleine weg volgt het vroegere tracé van de verbinding tussen Kasteel Wijnendale en Gent: de namen Gravenstraat, Oude Gentweg en dergelijke herinneren aan het verleden. Op het einde van de landweg heb je een zicht op één van de poorten van het Kasteel Wijnendale.

• Linksaf neem je nu de Molenweg die naar de Oostendestraat leidt.

Wijnendalemolen (Bergmolen)

Links van het kleine kruispunt, achter de schuur van de boerderij bevond zich vroeger de banmolen van Kasteel Wijnendale. Dit was de molen waarop de horigen van de heer van het kasteel verplicht waren hun koren te doen malen. Deze oorspronkelijke 'koorwindmolen' dateerde uit de late vijftiende eeuw. Hij werd pas in de late negentiende eeuw afgebroken. Deze molen was ooit een der centrale punten van het economisch leven rond het grafelijk domein Wijnendale.

Het "maalrecht" was immers tijdens de tijdsperiode van het Ancien Régime enkel en alleen voorbehouden aan de kasteelheren en kapittels. De heerlijkheid Wijnendale bezat negen molens waaronder deze in de Wijnendalemolenstraat de belangrijkste was. De andere molens waren de Grote Molen en de Kleine Molen in Torhout (Langepijpestraat en Oude Bruggeweg), de Bakvoordemolen (op den Langenhoek te Torhout), de Stampcotmolen op de Revinze en de Werkenmolen, Koutermolen, Huylaertmolen en Handzamemolen in Groot-Kortemark.

• Ga rechts in de Oostendestraat. Je bevindt je heel even op de grote weg van Wijnendale naar Torhout (Theresiaanse weg). Op je linkerkant is er de Wijnendale Wandeling, een ideale plek om even te verpozen en te genieten.

Theresiaanse weg

Deze rechte weg werd aangelegd tijdens de Oostenrijkse tijd. Het stuk Torhout - Kasteel Wijnendale werd als een typisch 'Theresiaanse weg' getraceerd van de kerktoren naar de slottoren en werd in 1751 afgewerkt. Het was de toenmalige eigenaar van het kasteel keurvoerst van de Pfalts-Neuburg Karel-Theodoor die bij Maria-Theresia bemiddelde voor de aanleg van de verbindingsweg Brugge- Torhout-Roeselare-Menen. Op een aantal plaatsen mocht deze heer van Wijnendale tolbarelen oprichten, genoemd naar zijn bezittingen (onder andere Heidelberg in Loppem, Breskens in Torhout, Wijnendale in Beveren,…). Karel- Theodoor liet de aftakking Torhout-Wijnendale aanleggen op eigen kosten. Tussen 1764 en 1775 werd deze kasseiweg verder doorgetrokken tot Oostende.

• Recht voor je bevindt zich Kasteel Wijnendale. Ga in die richting en sla net voor het domein links af.

Domein Wijnendale

Het kasteeldomein Wijnendale is eigendom van de familie Matthieu de Wijnendaele. Deze oude grafelijke burcht, opgetrokken in hout door Robrecht de Fries in 1085 en later herbouwd in steen door Gwijde van Dampierre (1270 - 1280), speelde vooral voor 1300 een belangrijke rol in de Vlaamse Geschiedenis. Nadien werd het meer en meer een residentieel slot onder de opeenvolgende eigenaars, de families van Namen (14e Eeuw), van Kleef (15e-16e Eeuw) en de keurvorsten van Pfalz-Neuburg (17e- 18e Eeuw). Na de Franse Revolutie werd het slot vernield. Tussen 1825 en 1833 was het domein eigendom van een industriële vennootschap uit de Borinage (de zogenaamde Société Lefebvre-Dehults).

In 1833 werd het verkocht aan de familie Matthieu, een grote Brusselse bankiersfamilie. De periode 1833-1883 was de restauratietijd waarin het oude kasteel werd heropgebouwd. De late negentiende en de twintigste eeuw betekenden een rustige tijd voor het domein, enkel verstoord door de twee wereldoorlogen met onder meer het beroemde 'Gesprek van Wijnendale' van eind mei 1940, toen koning Leopold III besliste het lot van zijn volk en leger onder de bezetter te delen. Zijn ministers waren het daar niet mee eens. Vanaf 1984 tot en met 1988 werden restauratiewerken uitgevoerd en werd er een kasteelmuseum ingericht. Dit kasteel sloot in september 2021 zijn deuren en is nu privé-eigendom van de familie Matthieu de Wynendaele.

• Je bent net voor de ingang van het kasteel naar links gegaan. Na ongeveer 50 m neem je linksaf de Planterijdreef.
• Heb je wat tijd over? Ga dan eerst rechtdoor, om het kapelletje en de ijskelder te bekijken.

Wijnendaals Kapelletje en ijskelder

Over de ontstaansgeschiedenis van het bekende Wijnendaals kapelletje verkeren we in het riskante wat de precieze ontstaansdatum betreft. Op oude kaarten vinden we steevast 'Winendale Capelle' terug op het grondgebied van het huidige Edewalle. Deze had binnen de heerlijkheid Wijnendale een belangrijke kerkelijke functie. Zowel tijdens de godsdienstoorlogen als tijdens de Franse Revolutie had ze erg te lijden van plunderingen. Heel wat bekender is echter de kapel aan het Fonteinpad, net buiten het kasteeldomein. Opgetrokken in het derde kwart van de 19e eeuw, was dit de favoriete bidplaats van de familie Matthieu en de omwonenden.

De kapel van 'Onze-Lieve-Vrouw van Wijnendale' is tot op heden één der bekendste bedevaartsplaatsen in onze streek gebleven. Nog dit: volgens de legenden zou hertogin Maria van Bourgondië op het domein van Wijnendale in 1482 dodelijk gewond zijn na een valpartij. Op de plaats van het ongeval zou een kapelletje opgericht zijn ter gedachtenis aan haar. Waarschijnlijk gaat het hier dus om een bidplaats.

Net voorbij het kapelletje zie je links een eigenaardige heuvel. Binnenin of onder die heuvel bevindt zich een ijskelder. In de 19e eeuw had elk kasteel er zo een. Een dergelijke kelder is een halve bol (of half ei) in fraai metselwerk. De bodem zit net boven het grondwater en er is een 'sas' met twee deuren. Het metselwerk is bedekt met een laag aarde waarin de schaduw gevende bomen wortelen.

Een ijskelder bevindt zich altijd dicht bij een vijver of een wal. Tijdens een strenge vorstperiode liet de heer dan het ijs van de vijver of wal in de ijskelder brengen. Stro er bovenop met een dubbele deur dicht. Geen tocht, veel koelte en een klein oppervlak voor zo een groot volume zorgden er voor dat het ijs maar heel traag smolt. Zo genoten het kasteel en zijn bewoners van ijs tot laat in oktober. Kwestie van het vlees koel te houden. En goed voor een verkwikkende "long drink on the rocks". Helaas wordt er op de Wijnendaalse ijskelder nogal was 'gecrosst'. Wat niet zo goed is voor de vleermuizen die er anders een ideale rustplaats zouden vinden voor hun zomers dagslaapje en hun lange winterrust.

Planterijdreef - bossen van Wijnendale

Het domein Wijnendalebos werd op 9 juli 1983 door het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap aangekocht. Dit openbaar bos van ongeveer 175 hectaren (waarvan 60 op Torhouts en 115 op Ichtegems grondgebied) maakt deel uit van een ruimer boscomplex van circa 265 hectaren, dat in het noordoosten door een strook landbouwgrond is afgescheiden van het kleinere boscomplex 'Keunebos' met het ommuurde park van het kasteel. De beschermde Planterijdreef werd door de stad Torhout aangekocht. Links van de dreef zien we de Veldstraat naar het Makeveld slingeren. Merkwaardig in die Veldstraat is onder meer de Tuimelaarshoeve met jaarinscriptie (1801).

• Doorloop de hele Veldstraat, die haar naam niet gestolen heeft en inderdaad in het midden van de velden ligt.

Makeveld - Makeveldmolen

Naast de hoeve Coolman-Bentein, Makeveldstraat 18, stond voor de Eerste Wereldoorlog de oude Makeveldmolen. Die werd in het begin van de 19e Eeuw opgetrokken. Lange tijd werd hij onderhouden en gebruikt door de familie Dewachtere. Tot op vandaag zijn de molenstenen te zien op de aanpalende boerderij.

• Aan het kruispunt rechtdoor de Kruiskensstraat in. Na enkele honderden meters zie je onder de weg een beek doorlopen. Dit is de Makeveldbeek.

Makeveldbeek

De stafkaart "Kortemark-Torhout 20 ¾" leert dat het brongebied van de makeveldbeek op de wijk Het Hoge ligt, op de zuidelijke steilrand van het Wijnendaalse Plateau. Vooral in de zone rond de 30-meter-hoogtelijn voert in het Torhoutse nogal wat water aan. De Makeveld- of Maagdenveldbeek start met een fors verval, ontvangt in Don Bosco een gulp rioolwater en mondt uit (net op de grens met Kortemark) in de Kasteelbeek. Die Kasteelbeek wordt Krekelbeek, Handzamevaart en het hele zootje vloeit nabij Diksmuide in de Yzer. Don Bosco en het Revinzepad behoren dus eigenlijk tot het stroombekken van de Yzer.

• Aan het eind van het eerstvolgende kruispunt neem je links de Landstraat. Links is er een mooi uitzicht op de moderne kerk van Don Bosco en rechts op de Sint-Pieterskerk van Torhout.
• Wandel de Landstraat helemaal door tot het einde. Sla dan linksaf de Revinzestraat in. Dat brengt je terug bij het beginpunt van het wandelpad. Hopelijk heb je ervan genoten!

Revinzemolen

Op de hoek van de Revinzestraat en de Landstraat stond de Revinze of Stampkotmolen. Deze Stampkotmolen was ongetwijfeld één van de oudste molens van de omgeving en was voor 1793 eigendom van de heer van Wijnendale. Hij zou gebouwd zijn op het einde van de 16e, begin 17e eeuw. Aanpalend was er het molenhuis van deze 'Bollens' meulen', nu bewoond door de familie Damman. De molen werd in de herfst van 1918 gedynamiteerd door de wegtrekkende Duitsers.